Đào
Văn Bình
Vào
sáng Chủ Nhật, có thể là do ngày nghỉ rảnh
rỗi, một người đàn ông trung niên lúi húi quét dọn trước cửa nhà. Ông cầm chiếc
chổi và đồ hốt rác quét sạch vỉa hè rồi quét dọc theo lề đường, cẩn thận gom tất
cả đám cát, bao ny-lông, mẩu thuốc lá, ly giấy, lá khô và đủ thứ rác rưởi của
xã hội văn minh vào thùng, đậy nắm cận thận, đặt ngay ngắn xuống lòng đường, để
ngày mai xe rác của thành phố lấy đi. Hình như ông là người duy nhất ở khu phố
này cầm chổi quét lòng đường và vỉa hè. Thói thường đều cho rằng chuyện đường
phố sạch dơ để thành phố lo. Hơi đâu “bao đồng” chuyện nhà nước? Thế nhưng cứ mỗi
lần qua khu Japan Town, ông lại cảm phục người Nhật về tinh thần tự trọng và
yêu mến thành phố của họ. Lúc nào ông cũng thấy những ông, bà Nhật lúi húi quét
dọn vỉa hè và lòng đường. Chính vì thế mà cả khu Japan Town lúc nào cũng sạch trơn.
Chỉ cần bước qua ranh giới của Japan Town là một hình ảnh thật tương phản. Sự sạch
sẽ, khang trang chỉ cách nhau một sợi chỉ. Có lần ông dừng xe lại hỏi thăm thì
được các ông bà Nhật nói:
“Chúng tôi quan niệm rằng đường phố thuộc về
người dân, không hoàn toàn thuộc về chính phủ. Do đó giữ gìn đường phố sạch sẽ
cũng là trách nhiệm của người dân. Đồng ý là chúng tôi có đóng thuế để thành phố
lo chuyện vệ sinh nhưng giờ đây thành phố có quá nhiều việc phải lo hoặc lo
không xuể. Chúng tôi không ngồi đó than trời trách đất. Nếu muốn sở rác phục vụ
tốt hơn thì chúng tôi lại phải đóng thêm thuế. Thôi thì chúng tôi chia xẻ trách
nhiệm với nhà nước mà cũng là để giữ gìn đường phố của chính mình. Chẳng mất
mát gì cả. Tới một thành phố khang trang sạch sẽ người ta cảm phục cả đất nước
lẫn con người ở đó. Chúng tôi yêu khu phố của chúng tôi và cũng muốn khách vãng
lai yêu mến nó.”
Chinh
vì cảm phục người Nhật mà tuần nào ông cũng làm công việc này mà chẳng than phiền
chi cả. Khi nhận thấy vỉa hè và lòng đường đã khá sạch, ông toan thu dọn để bước
vào nhà thì một thanh niên từ xa bước tới, miệng phì phèo điếu thuốc. Chỉ cần
nhìn cách ăn mặc và đi đứng người ta có thể nhận ra đây là một chàng thanh niên
ngang tàng. Khi tới chỗ ông đang đứng, người thanh niên rít hơi cuối cùng rồi coi
như không có ai, thản nhiên quăng mẩu thuốc lá xuống đường. Nhìn mẩu thuốc là nằm
tênh hênh trên mặt vỉa hè sạch trơn, dường như nó có vẻ “phá hoại” và trêu ngươi, cho nên người đàn ông tức giận, lớn tiếng
gọi người thanh niên:
-Này,
yêu cầu quay lại nhặt tàn thuốc lá lên nghe!
Người thanh niên đã đi cách xa ông
khoảng năm, sáu bước, nghe gọi thế quay đầu lại nhìn với vẻ hết sức ngạc nhiên.
Anh ta ngạc nhiên vì có thể cả trăm lần quăng mẩu thuốc lá như thế này mà chẳng
ai phản ứng gì, nay có một “gã điên” làm chuyện không giống ai. Anh ta quay lại,
sẵng giọng hỏi:
-Ông
nói gì?
-Yêu
cầu cậu nhặt mẩu thuốc lá lên!
Mặt chàng thanh niên đỏ gay:
-Bộ
đường phố này của ông hả?
Người đàn ông trả lời ngay:
-Không
phải của tôi nhưng tôi tôi quét dọn sạch sẽ. Người tự trọng không bao giờ xả
rác bừa bãi. Cậu hiểu điều đó không? Tôi
yêu cầu cậu nhặt lên!
Tự ái bị tổn thương, người thanh
niên không cần phân biệt đúng-sai, nói như gây sự:
-Không
nhặt thì sao?
Sự lớn tiếng qua lại giữa hai bên
làm người trong nhà chạy ra, người qua lại trên hè phố tò mò đứng lại. Cuối
cùng tất cả đều thấy đây không phải chuyện đại sự cho nên xúm vào can gián. Cuối
cùng người thanh niên hậm hực bỏ đi còn người đàn ông đứng phân bua một hồi rồi
bực bội bước vào nhà.
***
Ba ngày sau, tại một khu phố khác
cách đó khoảng năm, sáu con đường người ta thấy một vị sư đang quét rác tại cổng
một ngôi chùa. Hôm nay là Thứ Hai chùa vắng, Phật tử đi làm hết, sau hai ngày
cuối tuần bận rộn với sinh hoạt và lễ lạc, rác đã thấy lai rai trên sân. Ngoài
ra, còn lá trên cây rụng xuống cho nên thầy trụ trì ra công quét dọn, vừa vận động
vừa làm sạch trong ngoài. Đối với người xuất gia, quét rác cũng là “công phu”. Sau khi cổng chùa đã sạch sẽ,
sư toan đẩy thùng rác trở vào thì một chàng thanh niên tà tà bước tới. Đây
chính là anh chàng đã gây sự với người đàn ông quét rác ba ngày trước. Khi đi tới
cổng chùa, có thể do vô tình, do quán tính, cố tật, hoặc đãng trí, sau khi mở
bao thuốc lá, chàng ta rút ra một điếu, châm lửa. Thấy bao thuốc đã hết, chàng
ta quăng cả chiếc bao trống không dưới chân bức tường cạnh cổng chùa rồi thản
nhiên bước đi. Thế nhưng khi bước đi khoảng năm, sáu thước, có thể do nhớ lại
cuộc “đụng độ” với người đàn ông trước đây, chàng ta quay đầu lại xem sự thể
như thế nào. Trái với phỏng đoán của mình, vị sư bình thản bước tới chân bức tường,
cúi xuống nhặt bao thuốc lá lên, quay lại thùng rác, mở một bao rác nhỏ, bỏ bao
thuốc lá trống vào bên trong, cột trở lại, bỏ vào thùng rác rồi lặng lẽ đẩy
thùng rác vào bên trong sân chùa, không hề quay nhìn chàng thanh niên …đang ngạc
nhiên đứng đó.
***
Ngày hôm sau, chàng thanh niên tới
thăm vị sư. Sau khi giới thiệu mình chính là người xả rác trước cổng chùa.
Chàng ta kể lại chuyện “đụng độ” với người đàn ông rồi hỏi:
-Thưa
thầy, tại sao cùng một chuyện mà thầy lại có lối cư xử nhẹ nhàng hơn người đàn
ông kia?
Sư
hiền từ đáp:
-Người
đàn ông đó là một công dân tốt. Một công dân tốt do làm tròn bổn phận của mình
cho nên thường thẳng thắn nói lên cái sai của người khác để cùng nhau sửa chữa
trong tinh thần ôn hòa. Tuy nhiên cách hành xử giữa một người thường và một người
xuất gia có khác nhau. Người xuất gia không nói về cái lỗi của kẻ
khác mà kham nhẫn để kẻ phạm lỗi giác ngộ mà tu sửa. Hai lối hành xử đó
không cái nào hơn cái nào, “vạn pháp đều
bình đẳng”, chỉ tùy duyên ứng xử mà thôi. Một căn nhà, một ngôi chùa, một
khu phố hoặc nơi làm việc cần phải sạch sẽ. Sự sạch sẽ làm trang nghiêm cuộc sống
và thế giới. Ngay đầu óc chúng ta cũng cần sạch sẽ. Muốn sạch sẽ thì phải quét
rác. Một chiếc máy điện tử muốn tốt cũng phải “đổ rác”. Đầu óc con người muốn thanh tịnh, sạch sẽ cũng phải “đổ rác”- đổ bớt rác rưởi của tâm hồn.
Những ý nghĩ bất tịnh, tương tranh, thù hận, đố kỵ, tị hiềm, những tư tưởng loại
trừ, kỳ thị, ghét bỏ đều là rác rưởi của tâm hồn. “Quét rác” và “đổ rác” là
việc làm thường xuyên của người nào muốn tâm hồn thanh tịnh. Từ thanh tịnh mà
có thanh thản. Vì thanh thản cho nên không động tâm. Vì tâm không động cho nên
ít gây đổ vỡ.
***
Ba ngày sau, chàng thanh niên tìm tới
nhà người đàn ông, nói lời xin lỗi. Chàng học được một bài học nơi sư, “ Thay vì xả rác xuống đường hoặc nơi công cộng
thì nên xả bớt rác trong tâm hồn mình.”
Lời
người kể chuyện:
Ngoài đức tính kham nhẫn, có thể sư
đã đạt tới mức “vô phân biệt”. Sư cứ thấy rác thì quét mà không hề phân biệt
rác từ cây đổ xuống, Phật tử xả ra, nam hay nữ, lạ hay quen cho nên rác của
chàng thanh niên cũng thế thôi. Chính vì “vô phân biệt” cho nên sư không động
tâm. Không động tâm cho nên sư đã quét rác trong trạng thái “vô
tâm”. Mà vô tâm thì an lành./.
Đào
Văn Bình
(California 20 Tháng
9, 2013)
| Khai Dân Trí | Đào Văn Bình |
No comments:
Post a Comment